Το πάγκρεας βρίσκεται στο πίσω μέρος της κοιλιάς και συγκεκριμένα στην “αγκαλιά” του δωδεκαδακτύλου, στο σημείο όπου τελειώνει το στομάχι και αρχίζει το λεπτό έντερο.  

Τι είναι το πάγκρεας

Το πάγκρεας είναι ένας μεγάλος αδένας του πεπτικού συστήματος και βρίσκεται πίσω από το στομάχι και δίπλα στο δωδεκαδάκτυλο (το πρώτο τμήμα του λεπτού εντέρου).   Το μήκος του είναι περίπου 15 εκατοστά.  Στο πάγκρεας καταλήγουν κλάδοι νεύρων με προσαγωγούς αισθητικούς κλάδους του νευρικού συστήματος οι οποίοι είναι ευαίσθητοι στον πόνο. Αυτό εξηγεί τον έντονο πόνο που συνοδεύει παθήσεις του οργάνου, όπως η  παγκρεατίτιδα και ο καρκίνος του παγκρέατος.

Το πάγκρεας εκκρίνει ένζυμα, όπως είναι η αμυλάση και η λιπάση  που βοηθούν την πέψη, που καταλήγουν μέσα στο δωδεκαδάκτυλο μέσω ενός αγωγού που ονομάζεται παγκρεατικός πόρος. Τα παγκρεατικά ένζυμα ενώνονται με την χολή (υγρό που παράγεται στο ήπαρ και αποθηκεύεται στη χοληδόχο κύστη). Μαζί βοηθούν την πέψη και την απορρόφηση των θρεπτικών συστατικών που υπάρχουν στις τροφές.

Επίσης το πάγκρεας παράγει ορμόνες όπως είναι η ινσουλίνη, η γλυκαγόνη η σωματοστατίνη και το παγκρεατικό πολυπεπτίδιο και τις απελευθερώνει στο αίμα. Μέσω της ινσουλίνης και της γλυκαγόνης γίνεται η ρύθμιση των επιπέδων της γλυκόζης.

 

Παθήσεις παγκρέατος

Οι παθήσεις που μπορεί να εμφανιστούν στο πάγκρεας είναι:

• Καλοήθεις (Παγκρεατίτιδα, κύστεις, ψευδοκύστη)
• Κακοήθεις (Αδενοκαρκίνωμα, IPMN, Κυσταδενοκαρκίνωμα, Νευροενδοκρινείς όγκοι)

Παγκρεατίτιδα

Η παγκρεατίτιδα είναι φλεγμονή του παγκρέατος.   Υπό φυσιολογικές  συνθήκες τα παγκρεατικά ένζυμα που εκκρίνονται από το πάγκρεας φτάνουν στο λεπτό έντερο, δια του παγκρεατικού πόρου και αφού περάσουν από μία «θύρα» που ονομάζεται φύμα του Vater. Το λεπτό έντερο είναι ανθεκτικό και δεν μπορεί να υποστεί βλάβη από τα ένζυμα.

Αν για κάποιο λόγο εμποδιστεί η διέλευση των παγκρεατικών υγρών από το φύμα του Vater:

• λίθοι από την χοληδόχο κύστη
• όγκοι των χοληφόρων και του δωδεκαδακτύλου
• φλεγμονώδεις στενώσεις των χοληφόρων και του παγκρεατικού πόρου κ.α.

τότε δημιουργείται έντονη φλεγμονή στο πάγκρεας. Αυτή μπορεί να οδηγήσει στην πλήρη καταστροφή του αλλά και σε σοβαρές βλάβες σε πολλαπλά όργανα του σώματός μας.

Η παγκρεατίτιδα μπορεί να είναι οξεία ή χρόνια. Κάθε μορφή είναι σοβαρή και μπορεί να οδηγήσει σε απειλητικές για την ζωή επιπλοκές όπως είναι η σήψη, η αιμορραγία και η ρήξη κοίλου σπλάχνου ( οπή στο έντερο η στον στόμαχο).

Οξεία παγκρεατίτιδα

Οξεία παγκρεατίτιδα είναι η αιφνίδια εμφάνιση φλεγμονής του παγκρέατος και μπορεί να διαρκέσει από  λίγες μέρες έως λίγες εβδομάδες ανάλογα με την βαρύτητα της. Η οξεία παγκρεατίτιδα είναι μία πάθηση που μπορεί να γίνει  απειλητική για τη ζωή λόγω εμφάνισης  σοβαρών επιπλοκών.

Αίτια

Η συνηθέστερη αιτία οξείας παγκρεατίτιδας είναι η χολολιθίαση (μικρού μεγέθους χολόλιθοι περνούν από την χοληδόχο κύστη και αποφράσουν τον χοληδόχο πόρο και τον παγκρεατικό πόρο.  Χρόνια, βαριά χρήση αλκοόλ είναι επίσης μια κοινή αιτία.

Η οξεία παγκρεατίτιδα μπορεί να εμφανιστεί μέσα σε λίγες ώρες ή 1-2 ημέρες μετά την κατανάλωση οινοπνεύματος. Άλλες αιτίες οξείας παγκρεατίτιδας περιλαμβάνουν:

• το κοιλιακό τραύμα
• ανεπιθύμητες ενέργειες φαρμακευτικών σκευασμάτων
• λοιμώξεις
• νεοπλάσματα
• αυτοάνοσα νοσήματα
• ανατομικές παραλλαγές του παγκρέατος

Συμπτώματα

Η οξεία παγκρεατίτιδα αρχίζει συνήθως με αιφνίδιο οξύ πόνο στην άνω κοιλιακή χώρα, που μερικές φορές εκτείνεται έως την πλάτη. Ο πόνος μπορεί να είναι ήπιος στην αρχή και να γίνει εντονότερος  μετά το φαγητό. Ο πόνος είναι συχνά τόσο δυνατός που ωθεί τον ασθενή να απευθυνθεί σε υγειονομική μονάδα για άμεση ιατρική φροντίδα.

Άλλα συμπτώματα που μπορεί να συνοδεύουν τον πόνο είναι:

• διάταση της κοιλίας
• ειλεός (δυσλειτουργία του εντέρου)
• ναυτία και έμετος
• πυρετός
• ταχυκαρδία

Ένα σοβαρό επεισόδιο οξείας παγκρεατίτιδας μπορεί να προκαλέσει σοβαρή αφυδάτωση και υποογκαιμικό σοκ (πολύ χαμηλή αρτηριακή πίεση). Κατά συνέπεια ο ασθενής μπορεί να υποστεί μια εξαιρετικά βαριά παθολογική κατάσταση όπως είναι η πολυοργανική ανεπάρκεια ( δυσλειτουργία νεφρών, πνευμόνων, καρδιάς).

Διάγνωση

Μετά τη λήψη ενός λεπτομερούς ιστορικού  και κλινικής εξέτασης (ψηλάφηση κοιλίας) ο χειρουργός  θα ζητήσει να διενεργηθούν  εξετάσεις αίματος και απεικονιστικές εξετάσεις για να εκτιμήσει την βαρύτητα της παγκρεατίτιδας.

Στην οξεία παγκρεατίτιδα, το αίμα περιέχει τουλάχιστον τρεις φορές πάνω από την φυσιολογική,  ποσότητα αμυλάσης και λιπάσης, πεπτικά ένζυμα που παράγονται στο πάγκρεας. Μπορούν επίσης να εμφανιστούν μέτριες η σοβαρές διαταραχές στα επίπεδα αρκετών αιματολογικών δεικτών όπως είναι η γλυκόζη, το ασβέστιο, το μαγνήσιο, το νάτριο, το κάλιο κ.α.

Η διάγνωση της οξείας παγκρεατίτιδας ολοκληρώνεται με την διενέργεια απεικονιστικών εξετάσεων όπως:

• Υπέρηχος κοιλίας (U/S)
• Αξονική τομογραφία κοιλίας (CT)
• Μαγνητική χολαγγειοπαγκρεατογραφία (MRCP)
• Ενδοσκοπικός υπέρηχος (EUS)

Οι παραπάνω εξετάσεις θα βοηθήσουν στην διάγνωση αλλά και στην θεραπεία της οξείας παγκρεατίτιδας.

Θεραπεία

Η θεραπεία της οξείας παγκρεατίτιδας απαιτεί την παραμονή σε νοσοκομείο γιατί ο ασθενής δεν είναι σε θέση  να λαμβάνει τροφή και υγρά από το στόμα. Κατά συνέπεια είναι απαραίτητη η χορήγηση υγρών ενδοφλεβίως, όπως επίσης και αντιβιοτική αγωγή, αλλά και άλλη φαρμακευτική αγωγή όπως είναι τα αναλγητικά (παυσίπονα) , κ.α.

Εάν δεν εμφανιστούν επιπλοκές της οξείας παγκρεατίτιδας η νοσηλεία διαρκεί λίγες ημέρες.

Αν η αιτία της οξείας παγκρεατίτιδας είναι η απόφραξη του παγκρεατικού πόρου από χολόλιθο τότε κατά την διάρκεια της νοσηλείας μπορεί να διενεργηθεί (ERCP) ενδοσκοπική παλίνδρομη χολαγγειοπαγκρεατογραφία για την αφαίρεση του λίθου και την άρση της απόφραξης του παγκρεατικού πόρου.

Η ERCP διενεργείται με μέθη (ήπια νάρκωση) και ο εξειδικευμένος ιατρός θα κάνει μέσω αυτής της εξέτασης :

• Σφυγκτηροτομή : Μικρή τομή του σφυγκτήρα που ελέγχει την παροχή χολής ( από τα χοληφόρα αγγεία) και του παγκρεατικού υγρού προς το δωδεκαδάκτυλο (αρχικό τμήμα το λεπτού εντέρου).
• Αφαίρεση χολολίθων : Μέσω ειδικών ενδοσκοπικών καλαθιών (basket) αφαιρούνται χολόλιθοι οι οποίοι προκαλούν απόφραξη και κατά συνέπεια χολαγγειίτιδα και παγκρεατίτιδα.
• Τοποθέτηση stend :  Ειδικά σωληνάκια που τοποθετούνται εντός του χοληδόχου πόρου στο σημείο στένωσης.

Οι ασθενείς που πρόκειται να υποβληθούν σε ERCP πρέπει να γνωρίζουν ότι μπορεί να παρουσιαστούν επιπλοκές όπως βαριά παγκρεατίτιδα, διάτρηση δωδεκαδακτύλου, αιμορραγία. Για αυτό το λόγο η ERCP έχει ενδείξεις και αντενδείξεις που οι θεράποντες ιατροί πρέπει να ακολουθήσουν αυστηρά.

Ο ασθενής κατόπιν θα λάβει οδηγίες για τον προγραμματισμό της χειρουργικής αφαίρεσης της χοληδόχου κύστης προς αποφυγή εμφάνισης νέου επεισοδίου στο άμεσο μέλλον από την μετανάστευση νέου λίθου από την χοληδόχο κύστη στα χοληφόρα αγγεία και τον παγκρεατικό πόρο.

Χειρουργική επέμβαση

Ο ασθενής μπορεί να οδηγηθεί στο χειρουργείο εάν εμφανιστούν επιπλοκές όπως ενδοκοιλιακό απόστημα, αιμορραγία, σήψη από νέκρωση του παγκρέατος ή γειτονικών οργάνων. Ταυτόχρονα θα αφαιρεθεί και η χοληδόχος κύστη εφόσον η αιτία της παγκρεατίτιδας είναι η χολολιθίαση.

Οι ασθενείς με σοβαρή οξεία παγκρεατίτιδα έχουν συνήθως, διάρκεια νοσηλείας μερικών εβδομάδων που περιλαμβάνει και νοσηλεία σε μονάδα εντατικής θεραπείας.

 

 

Διαβάστε ακόμα:

• Λαπαροσκοπική χειρουργική: ελάχιστα επεμβατική μέθοδος
• Εξατομικευμένη θεραπευτική προσέγγιση  
• Πώς θα κλείσετε το ραντεβού σας και τι πρέπει να γνωρίζετε πριν έρθετε στο ιατρείο.