Οι παθήσεις της χολής αποτελούν τις πιο συχνές χειρουργικές παθήσεις. Στις περισσότερες περιπτώσεις αντιμετωπίζονται με χειρουργική επέμβαση, την χολοκυστεκτομή η οποία πλέον διενεργείται λαπαροσκοπικά.  

Τι είναι η χολή 

Πολύ συχνά όταν αναφερόμαστε στη «χολή», περιγράφουμε τη χοληδόχο κύστη, ένα μικρό όργανο που βρίσκεται ακριβώς κάτω από το συκώτι και λίγο πιο πάνω από το πάγκρεας.   Στην πραγματικότητα όμως, η χολή, είναι ένα πηχτό καφεπράσινο υγρό, το οποίο εκκρίνεται από το ήπαρ και μέσω του χοληδόχου πόρου μεταφέρεται στο δωδεκαδάκτυλο.   Αποθηκεύεται στη χοληδόχο κύστη και παίζει σημαντικό ρόλο στην απορρόφηση και την πέψη του λίπους. Συνήθως οι παθήσεις της αντιμετωπίζονται με χολοκυστεκτομή.

Παθήσεις της χολής

Προβλήματα που μπορεί να παρουσιάσει η χολή είναι:

• Χολολιθίαση
• Χολοκυστίτιδα
• Πολύποδες χοληδόχου κύστης
• Κακοήθης όγκος (αδενοκαρκίνωμα)

Χολολιθίαση

Χολολιθίαση ονομάζουμε την εμφάνιση χολόλιθων στην χοληδόχο κύστη. Οι χολόλιθοι είναι σκληρά σωματίδια που αναπτύσσονται στη χοληδόχο κύστη.  Η χοληδόχος κύστη είναι ένα μικρό όργανο σε σχήμα αχλαδιού που βρίσκεται στην άνω δεξιά κοιλιά, κάτω από το ήπαρ. Οι χολόλιθοι μπορούν να κυμανθούν σε μέγεθος από έναν κόκκο άμμου έως μια μπάλα του γκολφ.

Η χοληδόχος κύστη μπορεί να αναπτύξει ένα μεγάλο χολόλιθο, ή εκατοντάδες μικροσκοπικούς λίθους  ή και μικρούς και μεγάλους λίθους. Οι χολόλιθοι μπορεί να προκαλέσουν ξαφνικό πόνο στην άνω δεξιά κοιλιά. Αυτός ο πόνος, που ονομάζεται κολικός της χοληδόχου κύστης ή  κολικός χοληφόρων, συμβαίνει όταν οι χολόλιθοι εμποδίζουν την ροή της χολής στους αγωγούς της χοληφόρου οδού (χοληφόρα αγγεία).

Οι πέτρες στη χοληδόχο κύστη (χολολιθίαση) εμφανίζονται περίπου έως στο 30% των ανθρώπων, κάθε ηλικίας και φύλου.  Μπορούν να σχηματιστούν από καθίζηση και κρυσταλλοποίηση  χοληστερόλης,  χολερυθρίνης,  ασβεστίου η βλέννης και συχνά μπορεί να είναι και μικτοί.

Τι είναι η χοληφόρος οδός;
Η χοληφόρος οδός αποτελείται από τη χοληδόχο κύστη και τους χοληφόρους πόρους.  Οι χοληφόροι πόροι της χοληφόρου οδού περιλαμβάνουν:

• ηπατικούς αγωγούς
• δεξιό και αριστερό ηπατικό πόρο
• κοινό χοληφόρο πόρο
• κυστικό πόρο και
• χοληδόχο πόρο.

Οι χοληφόροι πόροι φέρουν χολή και άλλα πεπτικά ένζυμα από το ήπαρ στο δωδεκαδάκτυλο ( το πρώτο μέρος του λεπτού εντέρου). Το ήπαρ παράγει χολή, ένα υγρό που βοηθά το σώμα να αφομοιώσει τα λίπη και τις λιποδιαλυτές βιταμίνες Α, D, Ε και Κ.

Η λειτουργία της
Η χολή αποτελείται κυρίως από χοληστερόλη, χολικά άλατα και χολερυθρίνη, μια κοκκινωπή-κίτρινη ουσία, σχηματίζεται από την καταστροφή των ερυθρών αιμοσφαιρίων και την απελευθέρωση της αιμοσφαιρίνης.  Απεκκρίνεται μέσω της χολής ενώ η χοληδόχος κύστη αποθηκεύει τη χολή:  η τροφή όταν εισέλθει στον πεπτικό σωλήνα (στόμαχος, λεπτό έντερο) προκαλεί  την σύσπαση της χοληδόχου κύστης. Κατά συνέπεια και την εκκένωση της χολής μέσα από τον κυστικό πόρο και τον χοληδόχο πόρο στο δωδεκαδάκτυλο για να αναμειχθεί με την τροφή.

Τι προκαλεί την δημιουργία των χολόλιθων
Οι ανισορροπίες στις ουσίες που σχηματίζουν τη χολή προκαλούν χολόλιθους. Οι χολόλιθοι μπορεί να σχηματιστούν εάν η χολή περιέχει υπερβολική χοληστερόλη, υπερβολική χολερυθρίνη ή όχι αρκετά χολικά άλατα.  Μπορεί επίσης να σχηματιστούν χολόλιθοι εάν η χοληδόχος κύστη δεν αδειάζει πλήρως ή αρκετά συχνά.

Ποιος μπορεί να εμφανίσει χολόλιθους
Ορισμένα άτομα έχουν μεγαλύτερη πιθανότητα ανάπτυξης χολόλιθων από άλλους:

• Οι γυναίκες έχουν περισσότερες πιθανότητες να αναπτύξουν χολόλιθους από τους άνδρες. Το επιπλέον οιστρογόνο μπορεί να αυξήσει τα επίπεδα χοληστερόλης στη χολή και να μειώσει τις συσπάσεις της χοληδόχου κύστης, που μπορεί να προκαλέσουν σχηματισμό χολόλιθων.
• Οι γυναίκες μπορεί να έχουν επιπλέον οιστρογόνο λόγω της εγκυμοσύνης, της ορμονοθεραπείας ή των αντισυλληπτικών χαπιών.
• Τα άτομα ηλικίας άνω των 40 ετών είναι πιο πιθανό να αναπτύξουν χολόλιθους από τους νεότερους.
• Τα άτομα με οικογενειακό ιστορικό χολόλιθων έχουν υψηλότερο κίνδυνο.

Άλλες αιτίες για εμφάνιση χολόλιθων
Επιπλέον, υπάρχουν και άλλες αιτίες που μπορεί να εμφανίσουν χολόλιθους:

• Η παχυσαρκία, ειδικά στις γυναίκες, γιατί η παχυσαρκία αυξάνει την ποσότητα χοληστερόλης στη χολή, η οποία μπορεί να προκαλέσει σχηματισμό λίθων.
• Η ταχεία απώλεια βάρους είναι άλλος ένας παράγοντας που μπορεί να αυξήσει τις πιθανότητες δημιουργίας χολόλιθων. Καθώς το σώμα διασπά το λίπος κατά τη διάρκεια της παρατεταμένης νηστείας και της γρήγορης απώλειας βάρους, το ήπαρ εκκρίνει επιπλέον χοληστερόλη στην χολή. Η γρήγορη απώλεια βάρους μπορεί επίσης να αποτρέψει τη σωστή εκκένωση της χοληδόχου κύστης.
• Οι δίαιτες χαμηλών θερμίδων και η χειρουργική επέμβαση (βαριατρική χειρουργική – χειρουργική παχυσαρκίας)  που περιορίζει την ποσότητα τροφής που μπορεί να φάει ή να αφομοιώσει το άτομο, μπορεί να οδηγήσει σε γρήγορη απώλεια βάρους και κατά συνέπεια σε αυξημένο κίνδυνο δημιουργίας  χολόλιθων.
• Λανθασμένες διατροφικές συνήθειες: έρευνες δείχνουν ότι οι δίαιτες με υψηλές θερμίδες και εξευγενισμένους υδατάνθρακες και χαμηλή περιεκτικότητα σε φυτικές ίνες αυξάνουν τον κίνδυνο χολόλιθων. Παραδείγματα εξευγενισμένων υδατανθράκων περιλαμβάνουν λευκό ψωμί και άσπρο ρύζι.
• Ορισμένες εντερικές παθήσεις. Ασθένειες που επηρεάζουν την κανονική απορρόφηση των θρεπτικών ουσιών, όπως η νόσος  Crohn, σχετίζονται με χολόλιθους. Άλλες τέτοιες παθήσεις είναι:
  • μεταβολικό σύνδρομο
  • σακχαρώδης διαβήτης
  • αντίσταση στην ινσουλίνη
  • ηπατική κίρρωση
  • σοβαρές αιμολυτικές αναιμίες – καταστάσεις στις οποίες τα ερυθρά αιμοσφαίρια διασπώνται συνεχώς, όπως η δρεπανοκυτταρική αναιμία.

Αυτές οι συνθήκες αυξάνουν τον κίνδυνο χολόλιθων.

Ποια είναι τα συμπτώματα και οι επιπλοκές των χολόλιθων;
Πολλοί άνθρωποι με χολόλιθους δεν έχουν συμπτώματα. Οι χολόλιθοι που δεν προκαλούν συμπτώματα ονομάζονται ασυμπτωματικοί χολόλιθοι. Οι ασυμπτωματικοί χολόλιθοι δεν παρεμβαίνουν στη λειτουργία της χοληδόχου κύστης, του ήπατος ή του παγκρέατος. Εάν όμως μετακινηθούν και αποφράξουν-μπλοκάρουν τους χολικούς αγωγούς, η πίεση αυξάνεται στη χοληδόχο κύστη προκαλώντας κολικό (πόνο) στη χοληδόχο κύστη.

Ο πόνος συνήθως διαρκεί από 1 έως αρκετές ώρες. Οι κολικοί της χοληδόχου κύστης συχνά ακολουθούν βαριά γεύματα και συνήθως συμβαίνουν το βράδυ ή τη νύχτα. Συνήθως σταματούν όταν οι χολόλιθοι μετακινηθούν και δεν μπλοκάρουν πλέον τους χοληφόρους αγωγούς. Ωστόσο, εάν κάποιο από τα χολικά σωληνάρια παραμείνει αποκλεισμένο για περισσότερο από μερικές ώρες, μπορεί να εμφανιστούν επιπλοκές.

Επιπλοκές
Οι επιπλοκές περιλαμβάνουν φλεγμονή ή οίδημα  της χοληδόχου κύστης και σοβαρή λοίμωξη της χοληδόχου κύστης, των χοληφόρων οδών ή του ήπατος. Ένας χολόλιθος που μπορεί να μετακινηθεί έως τον κοινό χολιδόχο πόρο (κοντά στο δωδεκαδάκτυλο) μπορεί να προκαλέσει απόφραξη του παγκρεατικού πόρου και κατά συνέπεια παγκρεατίτιδα (φλεγμονή του παγκρέατος) μία αρκετά σοβαρή πάθηση, απειλητική για την ζωή.

Η απόφραξη της χοληδόχου κύστης, των χοληφόρων και του παγκρέατος αν παραμείνουν χωρίς την κατάλληλη θεραπεία μπορούν να οδηγήσουν σε βαριές παθολογικές καταστάσεις απειλητικές για την ζωή.

Πότε πρέπει κάποιος να απευθυνθεί σε χειρουργό;
Οι άνθρωποι που παρουσιάζουν οξύ και αιφνίδιο πόνο στην άνω δεξιά κοιλία ή γενικά στην άνω κοιλία με η χωρίς αντανάκλαση του πόνου στην ράχη πρέπει να απευθυνθούν σε χειρουργό για να εξεταστούν και να λάβουν οδηγίες και αγωγή.  Αν και αυτές οι κρίσεις (κολικοί χοληφόρων, χοληδόχου κύστης) συνήθως υποχωρούν αυτόματα  καθώς οι χολόλιθοι μετακινούνται, μπορούν να αναπτυχθούν επιπλοκές εάν τα χοληφόρα (χοληφόρα αγγεία, χοληδόχος κύστη) παραμείνουν απεφραγμένα.

Τα άτομα με οποιοδήποτε από τα ακόλουθα συμπτώματα, κατά τη διάρκεια ή μετά από έναν κολικό στη χοληδόχο κύστη, θα πρέπει να δουν αμέσως  χειρουργό:

• κοιλιακό άλγος που διαρκεί περισσότερο από 1-2 ώρες
• ναυτία και έμετος
• πυρετός – ακόμη και χαμηλός πυρετός – ή ρίγη
• κιτρινωπό χρώμα του δέρματος ή των λευκών των ματιών, που ονομάζεται ίκτερος
• σκουρόχρωμα ούρα και τα ανοικτόχρωμα κόπρανα.

Αυτά τα συμπτώματα μπορεί να είναι ενδείξεις σοβαρής μόλυνσης – φλεγμονής η απόφραξης της χοληδόχου κύστης, των χοληφόρων ήπατος ή του παγκρέατος.  

Πώς διαγιγνώσκονται οι χολόλιθοι;
Ο χειρουργός μετά από την λήψη ενός λεπτομερούς ιστορικού και κλινικής εξέτασης (ψηλάφηση κοιλίας) συνήθως  συμβουλεύει να διενεργηθούν αρχικά  μια υπερηχογραφική εξέταση για τη διάγνωση χολόλιθων όπως επίσης και εξετάσεις αίματος.

• Υπερηχοτομογραφία (U/S):
  Ο υπέρηχος είναι η πιο ακριβής μέθοδος για την ανίχνευση των χολόλιθων και είναι μία ανώδυνη εξέταση.  Εάν υπάρχουν χολόλιθοι, θα είναι ορατοί στον υπέρηχο.
• Αξονική  τομογραφία (CT):
  Οι εξετάσεις CT χρησιμοποιούν συνδυασμό ακτίνων Χ και τεχνολογίας υπολογιστών για τη δημιουργία τρισδιάστατων (3-D) εικόνων. Η αξονική τομογραφία μπορεί  να μην εμφανίσει τους χολόλιθους λόγω χαμηλής ευαισθησίας για την συγκεκριμένη πάθηση όμως θα βοηθήσει στην αναγνώριση επιπλοκών:
  • λοίμωξη
  • φλεγμονή
  • απόφραξη της χοληδόχου κύστης ή των χοληφόρων οδών
  • ρήξη (δημιουργία οπής στο τοίχωμα λόγω αυξημένης πίεσης και φλεγμονής) χοληδόχου κύστης.
• Μαγνητική τομογραφία (MRI):
  Οι εξετάσεις  μαγνητικής τομογραφίας χρησιμοποιούν μαγνητικά κύματα  για να παράγουν λεπτομερείς εικόνες των εσωτερικών οργάνων του σώματος και των μαλακών ιστών χωρίς τη χρήση ακτίνων Χ. Οι μαγνητικές τομογραφίες μπορούν να εμφανίσουν χολόλιθους στους αγωγούς του χολικού συστήματος και να αναδείξει με ακρίβεια τα σημεία απόφραξης των χοληφόρων από χολόλιθους.
• Ενδοσκοπική παλίνδρομη χολαγγειοπαγκρεατογραφία
  Η ERCP χρησιμοποιεί την ενδοσκοπική μέθοδο και  την βοήθεια  ακτινοσκόπησης για να εξετάσει τα χοληφόρα αγγεία  και τους παγκρεατικούς πόρους. Διενεργείται μέσω της διαδικασίας της γαστροσκόπησης και είναι μια διαδικασία με διπλό χαρακτήρα, διαγνωστικό και θεραπευτικό.  Διαγνωστικό γιατί χρησιμοποιείται για την αναγνώριση  των χολόλιθων αλλά και  θεραπευτικό γιατί  βοηθά στην αφαίρεση των χολόλιθων από τα χοληφόρα αγγεία.
• Αιματολογικές εξετάσεις:
  Μπορούν να περιλαμβάνουν αρκετούς αιματολογικούς δείκτες που αφορούν στα επίπεδα φλεγμονής, την αντίδραση του οργανισμού στον πολλαπλασιασμό των μικρόβιων, και το αν έχουν επηρεαστεί και άλλα όργανα όπως το ήπαρ και το πάγκρεας.

Τα συμπτώματα του χολόλιθου μπορεί να είναι παρόμοια με εκείνα άλλων καταστάσεων, όπως η σκωληκοειδίτιδα, τα έλκη, η παγκρεατίτιδα και η γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση. Μερικές φορές παρουσιάζονται και ασυμπτωματικοί χολόλιθοι. Για παράδειγμα, ένας ο ακτινολόγος που διενεργεί υπέρηχο για άσχετη αιτία, μπορεί να εντοπίσει χολόλιθους που δεν έχουν δώσει ποτέ συμπτώματα.

Θεραπεία
Εάν οι χολόλιθοι δεν προκαλούν συμπτώματα, η θεραπεία δεν είναι επείγουσα. Ωστόσο, θα πρέπει να προγραμματιστεί η χολοκυστεκτομή,  γιατί υπάρχει μεγάλος κίνδυνος εμφάνισης οξείας χολοκυστίτιδας (φλεγμονή στη χοληδόχο κύστη) και οξείας παγκρεατίτιδας. Εάν ένα άτομο με χολολιθίαση παρουσιάσει οξεία χολοκυστίτιδα θα πρέπει να λάβει αντιβιοτική αγωγή και να υποβληθεί σε χολοκυστεκτομή το συντομότερο δυνατό.

Όταν ένας  ασθενής  που παρουσιάσει ένα επεισόδιο οξείας χολοκυστίτιδας είναι πολύ πιθανό  να παρουσιάσει στο μέλλον περισσότερα επεισόδια.  

Η  θεραπεία της χολολιθίασης είναι η χολοκυστεκτομή (χειρουργική αφαίρεση της χοληδόχου κύστης).

Χολοκυστεκτομή

Η χειρουργική επέμβαση για την αφαίρεση της χοληδόχου κύστης, η οποία ονομάζεται χολοκυστεκτομή, είναι μία από τις πιο συνήθεις επεμβάσεις σε ενήλικες. Αν και χοληδόχος κύστη δεν είναι ένα βασικό όργανο, το οποίο σημαίνει ότι ένας ασθενής μπορεί να ζήσει κανονικά χωρίς χοληδόχο κύστη. Μόλις αφαιρεθεί η χοληδόχος κύστη, η χολή εκρέει από το ήπαρ μέσω των χοληφόρων αγγείων  απευθείας στο δωδεκαδάκτυλο, αντί να αποθηκευτεί στη χοληδόχο κύστη.
Στη λαπαροσκοπική χολοκυστεκτομή οι επιπλοκές είναι εξαιρετικά σπάνιες και η διάρκεια της νοσηλείας είναι 24 ώρες.

Διαβάστε περισσότερα για την λαπαροσκοπική χολοκυστεκτομή.

 

Χολοκυστίτιδα

Τι είναι;
Η χολοκυστίτιδα είναι φλεγμονή της χοληδόχου κύστης που συνήθως προκαλείται από τους χολόλιθους.  Εμφανίζεται αρκετά συχνά, ιδιαίτερα σε γυναίκες, σε παχύσαρκους ασθενείς και σε ανθρώπους που κάνουν εξαντλητικές δίαιτες.

Συμπτώματα

• Κολικός πόνος στο δεξί άνω τεταρτημόριο της κοιλιάς που εκδηλώνεται συνήθως μετά από ένα γεύμα.
• Πυρετός
• Ρίγη
• Ναυτία και έμετος
• Σε ένα μικρό ποσοστό μπορεί να παρατηρηθεί ίκτερος.

Διάγνωση
Η διάγνωση για την χολοκυστίτιδα γίνεται και πάλι με διαγνωστικό έλεγχο όπως αναφέρεται παραπάνω.

Θεραπεία
Η κατάλληλη θεραπεία για την χολοκυστίτιδα είναι η χειρουργική αφαίρεση της χοληδόχου κύστης.  Σε κάποιες περιπτώσεις όπου η χειρουργική επέμβαση αντενδείκνυται χρησιμοποιείται η παροχέτευση της χοληδόχου κύστης (χολοκυστοστομία).

Πολύποδες χοληδόχου κύστης

Οι πολύποδες χοληδόχου κύστεως εμφανίζονται σε ποσοστό 1 έως 5% σε ενήλικες, κυρίως άνδρες.  Οι πολύποδες μπορεί να είναι καλόηθεις, δυσπλαστικοί ή και κακόηθεις. Για να προσδιοριστεί αν ο πολύποδας είναι καλόηθης ή κακόηθης, γίνεται βιοψία μετά την χειρουργική επέμβαση για την αφαίρεσή τους.

Συμπτώματα 
Οι πολύποδες της χοληδόου κύστης στις περισσότερες περιπτώσεις είναι ασυμπτωματικοί.    Μπορεί να βρεθούν και σε τυχαίο υπερηχογράφημα για εξέταση άλλης αιτίας.

Θεραπεία
Εάν ένας πολύποδας φτάσει τα  10 χιλιοστά σε μέγεθος, μπαίνει η  ένδειξη για αφαίρεση της χοληδόχου κύστεως. Σε αντίθετη περίπτωση, μπορεί να παρακολουθείται υπερηχογραφικά ανά έξι μήνες. Αν όμως παρουσιάζονται περισσότεροι από 3-4 πολύποδες τότε  η χοληδόχος κύστη θα πρέπει να αφαιρείται άσχετα με το μέγεθος του κάθε πολύποδα. Η πολλαπλή πολυποδίαση προδιαθέτει στον καρκίνο της χοληδόχου κύστεως.

 

 

Διαβάστε ακόμα:

• Όλα όσα θέλετε να γνωρίζετε για την λαπαροσκοπική χολοκυστεκτομή.
• Εξατομικευμένη θεραπευτική προσέγγιση  
• Πώς θα κλείσετε το ραντεβού σας και τι πρέπει να γνωρίζετε πριν έρθετε στο ιατρείο.